تاریخچه بسته بندی
در این مطلب به بررسی تاریخچه پیشرفت‌های فنی در صنعت بسته بندی از ابتدای پیدایش آن تا زمان حاضر می‌پردازیم.
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
بسته‌بندی نخستین
بسته‌بندی باستانی
انقلاب صنعتی بسته‌بندی
بسته‌بندی در اواخر ۱۸۰۰ تا اوایل ۱۹۰۰
بسته بندی مدرن
بسته بندی امروزی
نیاز به بسته بندی، ذخیره و حمل و نقل مواد، تقریبا از اولین روزهای تاریخ بشریت وجود داشته است. این در حالی است که امروزه بسته‌بندی از یک نیاز ساده به یک پیام‌رسان برای برندها و به بخش عمده‌ای از تجربه مشتری از خرید تبدیل شده است.
بسته‌بندی نخستین
بگذارید لحظه‌ای درنگ کنیم تا بتوانیم در زمان سفر کنیم و پیشرفت‌های فنی در صنعت بسته‌بندی را از ابتدای تاریخ آن تا کنون را مشاهده کنیم.
بسته‌بندی به‌عنوان یک دغدغه از یک نیاز ساده انسان نخستین برای ذخیره و جابجایی غذا از محلی به محل دیگر آغاز شد. با اینکه هیچ مدرکی مبنی بر اینکه چه زمانی اولین وسایل بسته‌بندی مورد استفاده انسان قرار گرفتند، وجود ندارد؛ تاریخدان‌ها معتقدند در طول دوره کوچ‌نشینی-شکار انسان از موادی مانند پوست درختان و حیوانات و کدو‌حلوایی خشک برای جابجایی مواد استفاده می‌کردند.
بسته‌بندی باستانی
در مصر باستان شیشه به گران‌بهایی و ارزشمندی سنگ‌های قیمتی بود و معمولا مختص طبقه مرفه جامعه بود. اما این حساسیت بر روی شیشه نهایتا منجر به کشف تکنیک دمیدن بر شیشه توسط مصریان شد. آنها توانستند از شیشه برای ذخیره آب و غذا استفاده کنند. این نوع شیشه شفاف نبود. کشف گونه شفاف آن دستاوردی بود که نیاز به ۵۰۰ سال زمان داشت.
تکنیک‌های بسته‌بندی چین باستان
چین باستان به‌عنوان کاشف بسته‌بندی انعطاف‌پذیر در حین فرآیند توسعه صنعت کاغذسازی، شهرت دارد. آنها دارای قدیمی‌ترین نمونه بسته‌بندی منعطف هستند.
تاریخ‌نگاران بر این باور هستند که در قرن اول یا دوم چینی‌ها شروع به استفاده از پوست درخت شاتوت برای پوشاندن غذاها کردند. در قرن‌های بعد که چینی‌ها تکنیک‌های کاغذسازی خود را تکمیل کردند از کاغذ برای بسته‌بندی چای و دارو استفاده کردند.
بسته‌بندی در قرون وسطی
در قرون وسطی شاهد استفاده از بشکه و جعبه‌های چوبی به عنوان مخزن و وسایل حمل بودیم. بشکه‌ها معمولا برای حمل نوشیدنی و غذاهای خشک شده و آب آشامیدنی در کشتی استفاده می‌شدند.
انقلاب صنعتی بسته‌بندی
گذر سریع به سوی انقلاب صنعتی:
این دوره (شروع تقریبا از ۱۷۶۰-۱۸۴۰) شاهد پیشرفت عظیم فنی بود و نیاز به بسته‌بندی باکیفیت‌تر افزایش یافت. این نیاز به کیفیت با موج ناگهانی کالاهای جدید که حالا برای توده مصرف‌کننده به وجود آمده بود، شعله‌ور شد.
باید به این نکته توجه داشت که بسیاری از مواد بسته‌بندی در آن زمان گران‌بها بودند. این به آن معناست که مواد برای بسته‌بندی و ذخیره و حمل کالاهای لوکس مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
اینجا چند نمونه از پیشرفت‌های قابل توجه بسته‌بندی در این دوره آمده است:
جایزه نگهداری غذای ناپلئون
در سال ۱۷۹۵ ناپلئون یک جایزه ۱۲۰۰۰ فرانسی را برای کسی که بتواند بهترین روش نگهداری غذا را پیدا کند، در نظر گرفت. این فشار برای نوآوری از نیاز ناپلئون برای پیدا کردن راهی برای غذا رسانی به ارتشش که در میانه جنگ بودند، نشأت می‌گرفت.
اما ۱۵ سال طول کشید تا مردی به نام «نیکولاس آلپرت» این جایزه را از آن خود کند. همچنین او به عنوان پدر صنعت کنسروسازی شناخته می‌شود. او راهی یافت تا غذا را برای زمان معینی توسط جوشاندن و بستن درب ظروف محفوظ از هوا، نگهداری کند. ما هنوز هم از همین روش برای کنسرو کردن مواد خوراکی استفاده می‌کنیم.
ظهور قلع (۱۸۱۰)
درسال ۱۸۱۰ مردی انگلیسی به نام «پیتر دوراند» از قوطی‌های ساخته‌شده از قلع (حلبی) به‌جای بطری‌های شیشه‌ای برای نگهداری غذا استفاده کرد. در طول بیست سال پس از آن، قلع به یکی از محبوب‌ترین مواد بسته‌بندی برای کالاهایی مانند بیسکویت و تنباکو تبدیل شد.
اولین جعبه مقوایی (۱۸۱۷)
با اینکه خود مقوا هزاران سال پیش‌تر در چین اختراع شده بود؛ جعبه مقوایی تا سال ۱۸۱۷ که «مایکل تورین هیل» آن را بسازد، تولید نشده بود. البته این جعبه‌ها تا سال ۱۸۷۱ فلوت‌دار نبودند.
جعبه‌های مقوایی در طول دوره تولید ابریشم برای حمل کرم و پیله ابریشم از ژاپن به اروپا مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
بسته‌بندی در اواخر ۱۸۰۰ تا اوایل ۱۹۰۰
اولین دستگاه ساخت پاکت کاغذی
سال‌ها بعد از اینکه اولین پاکت بسته‌بندی تبلیغاتی در سال ۱۸۴۴ ساخته شد، «فرانسیس وول» دستگاهی که قادر به تولید انبوه پاکت تبلیغاتی بود را اختراع کرد. ولی پاکت‌های کاغذی دقیقا شبیه آنچه ما امروزه تصور می‌کنیم نبودند؛ آنها بیشتر شبیه پاکت‌نامه‌های بزرگ بودند.
اولین کارتن (۱۸۷۹)
مالک یک کمپانی تولید پاکت بسته‌بندی «رابرت گییر» به‌صورت تصادفی موفق به ساخت اولین کارتن شد. یک روز یکی از دستگاه‌های کارخانه «گییر» دچار اختلال شده بود و بجای برش مستقیم پاکت‌ها را فلوت‌دارکرده بود.
در همان زمان «گییر» متوجه شد می‌تواند با روش برش و فلوت‌دار کردن مقوا آن را به کارتن پیش‌ساخته تبدیل کند.
اولین جعبه غلات صبحانه (۱۹۰۶)
برادران «کلاگ» که به‌واسطه تولید اولین غلات صبحانه در سال ۱۸۷۷ مشهور هستند. ابتدا برای بسته‌بندی و توزیع محصول خود به بازار از جعبه مقوایی که پوشش نایلونی داشت، استفاده کردند. با این روش بخشی از غلات صبحانه داخل جعبه از بین می‌رفت. هرچند نهایتا یک بسته نایلونی داخل جعبه قرار دادند تا از محصول محافظت شود.
تولید نوآورانه سلفون (۱۹۰۸)
یک شیمیدان سوئیسی به نام «جکس برندنبرگر» به‌واسطه تولید اولین سلفون وقتی به دنبال ساخت لباس ضد آب بود، شهرت دارد. فرمول اصلی او با استفاده از سلولز چوب به دست آمده بود. در سال ۱۹۱۳ برندنبرگر ماشینی برای تولید انبوه رول سلفونی ابداع نمود.
سلفون تاثیر زیادی بر صنعت بسته‌بندی گذاشت. به دلیل شفاف بودنش انتخاب خوبی برای پوشش محصولات در دهه پنجاه میلادی شد. همچنین سلفون پایه‌گذار تولید بسته‌بندی پلاستیکی در سال‌های بعد شد.
تولید نوآورانه ورق بسته‌بندی محافظ نایلونی
ترکیب پلی وینیدن کلراید چیزی که رزین ساران و فیلم‌های عکاسی از آن ساخته شده‌اند، به‌صورت اتفاقی توسط «رالف وایلی» در سال ۱۹۳۳ کشف شد. «وایلی» یک کارمند آزمایشگاه بود که وظیفه نظافت ظروف شیشه‌های آزمایشگاه را داشت. یک شب او با ویال آزمایشگاهی‌ای مواجه شد که قادر به تمیز کردن آن نبود.
او در ابتدا نام این ماده جدید را «اونیت» گذاشت، سپس این نام توسط آزمایشگاه و شیمیدان محقق به «ساران» تغییر یافت و بعدها برای تولید فیلم سبز از آن استفاده شد.
این گونه اولیه ساران بر روی هواپیماهای جنگی اسپری می‌شد تا از آنها در مقابل تجزیه و ترکیب با عناصر محافظت کند. بعدها محققان توانستند رنگ سبز را از آن بگیرند و این تغییر باعث شد که از این محصول برای بسته‌بندی مواد غذایی در جنگ جهانی دوم استفاده کنند.
بسته‌بندی مدرن
تولید نواورانه نایلون حباب دار
نایلون حباب‌دار در سال ۱۹۵۷ توسط مالک‌های کمپانی «سیلد ایر» ابداع شد. این محصول به مانند آنچه که امروزه برای محافظت کالا بکار گرفته می‌شود، استفاده نمی‌شد.
تولیدکنندگان در ابتدا به دنبال تولید کاغذ دیواری حجیم بودند که آن را از اتصال دو پرده حمام به هم ساخته بودند. با این حال ماجرای این وسیله دکور داخلی به اینجا ختم نشد و تولیدکنندگان آن را برای عایق‌بندی گلخانه‌ها به بازار معرفی کردند.
سه سال بعد نایلون حباب‌دار توسط یکی از فروشندگان همان کمپانی تولید انبوه شد و مورد استفاده شرکت (IBM) برای محافظت از کامپیوترهایش، قرار گرفت. این روند موفق بود و (IBM) از نایلون حبابی برای محافظت از تمام محصولات شکننده‌اش استفاده کرد.
تولید نوآورانه درب آسان بازشو قوطی نوشابه
درب نوشابه توسط «ارمان فِراز» مالک کمپانی (DRT) اختراع شد. فکر تولید این محصول بعد از اینکه در یک روز پر مشغله برداشتن دربازکن را فراموش کرده بود، به ذهن او خطور کرد. او به‌واسطه تولید قوطی‌های نوشابه‌ای که نیازی به دربازکن ندارند معروف است.
او پس از چند سعی و خطا موفق شد قوطی نوشابه‌ای را تولید کند که کافی بود مصرف‌کننده با قطعه کوچک فلزی روی آن را جابجا کند تا به نوشیدنی برسد. تا سال ۱۹۶۵ تقریبا ۷۵٪ تولیدکنندگان نوشیدنی در آمریکا از درب‌های فِراز استفاده می‌کردند. در سال ۱۹۷۷ بعد از اینکه زباله‌های این درب‌ها افزایش یافت، آن را به‌گونه‌ای طراحی کردند که روی قوطی خم شود و باقی بماند؛ به گونه‌ای که امروزه وجود دارند.
تولید نوآورانه بطری پلاستیکی (PET)
بطری‌های پلی اتیلن ترفتالین برای اولین‌بار توسط شیمیدانی به نام «ناتانیل ویس» در سال ۱۹۷۳ به وجود آمد. در آن زمان این محصولات اولین بطری‌های پلاستیکی‌ای بودند که توانایی ذخیره نوشیدنی‌های گازدار را داشتند و به‌سرعت به انتخابی برای تولیدکنندگانی که به دنبال جایگزینی ارزان برای بطری‌های شیشه‌ای بودند، تبدیل شد.
بسته‌بندی امروزی
درحالی‌که پایداری محیط زیست یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌های امروزی است، نوآوران عرصه بسته‌بندی به دنبال تولید محصولاتی هستند که کمترین اثر سوء را بر روی محیط‌زیست داشته باشند. نوآوری‌هایی مانند بسته‌بندی‌های زیست تخریب‌پذیر نه‌تنها در شرایط حال حاضر جامعه تاثیرگذار است؛ بلکه نشان‌دهنده این است که صنعت بسته‌بندی، توانایی سازگاری با نیازهای ماندگار و نگرانی‌های مصرف‌کننده را دارد.
منبع: crawfordpackaging